Dla osób,które mogą mieć problem z pobraniem prezentacji tekst wykładu ponizej:
Wykład Prof.Dr Hab.Barbary Bień- tekst przekopiowany z prezentacji
Otępienie (łac. dementia)
Definicja WHO
Charakteryzuje się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena.
Zaburzeniom tym często towarzyszą lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zachowania i motywacji.
Kryteria diagnostyczne OTĘPIENIA wg ICD-10: Zespół spowodowany przewlekłą lub postępującą chorobą mózgu, która powoduje zaburzenie poznawczych f. korowych (pamięć, myślenie, planowanie, rozumienie, orientacja, liczenie, zdolność uczenia się, język…)
Zaburzenie pamięci i innych f. poznawczych, które uległy pogorszeniu w stopniu powodującym zaburzenie funkcjonowania ADL.
Zachowana „świadomość otoczenia”, czyli brak przymglenia świadomości” [w przypadku nawarstwienia się epizodów zaburzeń świadomości (delirium) rozpoznanie otępienia należy odroczyć].
Występuje „spadek emocjonalnej kontroli nad motywacją lub zmiana zachowań społecznych”, jak chwiejność emocjonalna, drażliwość, apatia, prymitywizacja;
Objawy ZFP występują od co najmniej 6 miesięcy;
Dodatkowo cz. wzmacniające: afazja lub/i agnozja lub/i apraksja
Co przyspiesza progresję AD??
Choroby naczyniowe mózgu?
Choroba z ciałkami Lewy’ego?
Inne procesy neurodegeneracji…?
Zmiany patologiczne w chorobach pierwotnie zwyrodnieniowych mózgu
Złogi ß-amyloidu (jądro płytki), otoczone mikro-i astroglejem = Płytki starcze - zmiany zewnątrzkomórkowe. Amyloid działa toksycznie na neurony i powoduje zaburzenia fosforyzacji białka tau.
Zwyrodnienia włókienkowe, złożone z nadmiernie ufosforylowanego białka tau. Hiperfosforylacja powoduje większą hydrofilność cytoplazmy i niszczenia neuronów.
ubytek neuronów,
zmniejszenie liczby synaps,
zwiększona reaktywność mikrogleju i astrogleju oraz
rozlane zmiany w istocie białej.
Zaburzenie transmisji cholinergicznej ze spadkiem liczby neuronów cholinergicznych przy równoczesnym wzroście aktywności acetylocholinesterazy – enzymu rozkładającego acetylocholinę.
Na skutek deficytu energetycznego - nadaktywność /nadmierna stymulacja glutarminergiczna (wzrost stężenia glutaminianów w szczelinie synaptycznej z powodu spadku wychwytu zwrotnego i zwiększonego uwalniania) prowadząca do stanu długotrwałego pobudzenia receptora NMDA, prowadząc do niekontrolowanego napływu Ca++ do neuronu, zakłóceń fizjologicznych sygnałów, a w końcu do jego uszkodzenia.
Czynniki ryzyka Choroby Alzheimera
Zaawansowany wiek
Niski poziom edukacji
Występowanie choroby w rodzinie (ok. 10-15% przypadków)
Uraz głowy, narkozy;
Choroby sercowo-naczyniowe, udary;
Depresja (prodromalna faza choroby?)
Nosicielstwo genu APO E4
Nosicielstwo wirusa opryszczki zwykłej, chlamydia pneumoniae (?)
Łagodne zaburzenia poznawcze [MCI, Mild Cognitive Impairment], Winblad B i wsp., 2004
Nieprawidłowy stan poznawczy, ale NIE otępienie [nie spełnia kryteriów DSM-IV ani ICD10];
Pogorszenie sprawności funkcji poznawczych; [Zgłaszane osobiście i/lub przez osobę trzecią i widoczne w obiektywnych zadaniach poznawczych; i/lub stwierdzanie nasilającego się w czasie pogarszania się sprawności poznawczej przy pomocy testów neuropsychologicznych]
Nie zaburzona prosta i/lub niewielkie pogorszenie się złożonej sprawności ADL
Nasilenie Otępienia wg ICD-10;
LEKKIE: zaburzenie pamięci i innych FP, które utrudniają ale nie stanowią istotnych ograniczeń w samodzielnym funkcjonowaniu;
UMIARKOWANE: ograniczenie samodzielnego funkcjonowania, co wymaga OKRESOWEGO nadzoru. Chory nie pamięta co ostatnio robił i jak nazywają się bliskie mu osoby. Wymaga pomocy w większości prac domowych, własna aktywność znacznie ograniczona i krótkotrwała;
GŁĘBOKIE: całkowicie niesamodzielny, wymaga STAŁEGO nadzoru, nie rozpoznaje najbliższych osób, aktywność nieracjonalna, wymaga całodobowej opieki pielęgnacyjnej.
Leczenie Choroby Alzheimera
Leki prokognitywne (inhibitory cholinesteraz i receptora NMDA);
Wczesne włączanie leków – „wakacje” w leczeniu nie sprzyjają utrzymaniu efektów leczenia;
W przypadku braku skuteczności jednego, warto podjąć próbę leczenia innym ICHE;
W przypadku otępienia o znacznym nasileniu zaleca się stosowanie memantyny [Ebixa, Axura], również w skojarzeniu;
Dawka maksymalna dobrze tolerowana tak długo, jak długo widoczne są efekty w ocenie klinicysty/lub pacjenta/ opiekuna.
Wyniki badań nad zapobieganiem/ leczeniem AD rozczarowują:
Terapie na modelu transgenicznych myszy: ograniczony efekt na βA w neurodegeneracji;
Obecnie planuje się interwencje w stadiach przed objawami AD (obniżanie βA i białka Tau) by opóźnić pełnoobjawową AD).
Jak definiować AD wobec jej długiego skrytego przebiegu??
Choroba Alzheimera = faza przedkliniczna+kliniczna
jako proces patofizjologiczny [AD-P], długo przed objawami;
jako jawny proces kliniczny [AD-C].
Hipotetyczna interwencja opóźniająca początek AD o 5 lat spowoduje:
Redukcję chorych na AD o 57%;
Redukcję kosztów leczenia /opieki o niemal 50%.
Dzisiaj ryzyko zachorowania dla 65-letniej osoby=10.5%, a obecne badania przesiewowe są w stanie wcześniej wykryć markery choroby i ją leczyć - redukcja liczby chorych o 5.7%
Zapobieganie otępieniu jest istotne, ponieważ…
NADAL brak skutecznych opcji leczenia;
Choroba Alzheimera będzie się rozpowszechniać (starzenie społeczeństw);
Modyfikacja stylu życia i wzmacnianie czynników prewencyjnych - ale JAK? kontakty społeczne, aktywność w czasie wolnym, ćwiczenia fizyczne, dieta, HRT,NLPZ,???
Prewencja zaburzeń pamięci – zmiana stylu życia
Aktywność fizyczna redukuje ryzyko demencji!
Trening mózgu – ‚jogging mózgu’, sudoku, języki, gra na instrumencie, medytacja, słuchanie muzyki poważnej (Mozart)
Jakościowa poprawa odżywienia – odwrócona krzywa U między poziomem odżywienia a funkcjami poznawczymi!
Jak ‚naładować’ nasz mózg?
Mózg musi mieć energię do pracy - lubi „dobrze zjeść” - wysokiej jakości tłuszcze, antyoksydanty, węglowodany.
Najwytworniejsze i najlepsze pokarmy dla naszego mózgu…
Awokado
Zaczynaj dzień od mieszanki białka i korzystnych tłuszczów zapewniających energię na cały dzień. Avocado z jajecznicą poprawia krążenie, dostarcza antyoksydantów i pomaga zwalczać cukrzycę, nadciśnienie (olej awokado porównywalny do oliwy z oliwek)
Jagody (czarne)
Smakowite i najwspanialsze dla mózgu – dużo błonnika, niski indeks glikemiczny: redukują ryzyko AD (?), poprawiają pamięć i zdolność motoryki (u szczurów) i uczenia się, działanie antystresowe
Łosoś (dziki)
Tuńczyk
Bogate w Omega-3 tłuszcze, zasadnicze dla mózgu (korzystne dla poprawy funkcji poznawczych, redukują ryzyko otępienia, poprawiają pamięć, dz. p-depresyjnie, p-lękowe, p-miażdżycowo)
Wszelkie orzechy (włoskie!)
Zawierają dużo antyoksydantów – zwalczają uszkodzenia DNA neuronów spowodowane wolnymi rodnikami
Ziarna
Słonecznik, sezam, len i inne (białko, korzystne tłuszcze, vit.E, Mg, antyoksydanty)
Kawa i herbata
Kofeina jest dobra dla mózgu, ale i serca. Poprawia funkcję synaps, a zatem wzmaga efekt uczenia się i pamięci.
Owsianka
Naturalna ‚szczoteczka’ dla p.p. (błonnik), a pośrednio dla mózgu.
Białko porównywalne do soi + Omega3
Wzmaga energię i koi rozdrażnienie.
Fasolka
Nie tylko bogata w błonnik, ale i witaminy, minerały, białka, a śmiesznie tania…
Fasola dostarcza powolnego, ale stałego dowozu cukru do mózgu (idealna dla cukrzyków)
Czosnek
Żadnych substancji odżywczych, ale…
Najsilniejsza broń antybakteryjna – jedz tyle, ile Twój partner jest w stanie wytrzymać;
Redukuje Cholesterol, silny antyoksydant;
Im świeższy tym lepszy
Granaty
Sok zawiera mniej błonnika
Ilość antyoksydantów podobna do czarnych jagód – REDUKUJE STRES!
Ryż brązowy
Nie zawiera glutenu
Poprawia krążenie, wyostrza myślenie!
Czekolada
Antyoksydanty, ale i kofeina
Poprawia nastrój i myślenie!
Ostrygi
Bogate w selen, magnez, białko
Poprawiają nastrój i myślenie!
Oliwa z oliwek
Mózg jest zbudowany z tłuszczu – dieta niskotłuszczowa pogarsza myślenie i nastrój
Wybieraj zdrowe tłuszcze – oliwę, masło orzechowe, tłuste ryby, avocado
Unikaj chipsów, zapiekanek, frytek
Jajka
Zawierają białko i tłuszcze zapewniające energię dla mózgu na wiele godzin, a selen wspomaga nastrój;
Nie obawiaj się wzrostu cholesterolu!
Szpinak, pomidory, zielone warzywa
Pomidory zawierają likopen (zapobiega otępieniu);
Szpinak, kapusta włoska, buraki, sałata, i inne zielone jedz codziennie!
Bogate w Fe i mangan (zespół niespokojnych nóg, przewlekłe zmęczenie)
